Topuk dikeni( epin calcanei)

Topuk kemiğinin alt ve arka yüzeyinde oluşan kemiksi yapıdır. Ayak ağrılarının en sık nedeni olarak görülür. Ayak tabanında bulunan bağ yapı zamanla bozulabilir ve topuğa yapışma yerinde ödem oluşur. Bu bozulmaya tıbbi tanım olarak plantar fasiit denir. Bu durumun uzun sürmesi halinde ödemli bölge sertleşir ve kemiksi bir hal alır. Topuk dikeninin oluşumu ile ilgili genel kanı bu şekildedir.

Bu ağrı hastalara ciddi anlamda rahatsızlık verir. Kişi günlük yaşam aktivitelerini yapmakta zorlanır. Yaşam kalitesi düşer. Bu hastalıkta tipik olarak kişiler sabah yataktan kalkışta ya da uzun süre istirahatten sonra ilk ayağa basmada sıklıkla ağrıyı tarifler. Ağrı günün ilerleyen saatlerinde ve yürümeye devam ettikçe azalır.

Aşırı kilo, romatizmal hastalıklar ve uzun süre ayakta durmayı gerektiren meslek mensubu olan kişilerde topuk dikeni görülme sıklığı daha fazladır.

Cerrahi dışı tedavi de genel olarak;

. İstirahat

. Antiinflamatuar ilaçlar

. Kişiye özel yapılan tabanlık kullanımı

. Fizik tedavi ajanları (elektroterapi, coldpack, yüksel yoğunluklu lazer, eswt ve egzersiz yaklaşımı)

. Lokal enjeksiyonlar uygulanabilir.

Evde hastaların yumuşak zemin üzerinde (yastık vb.) yürüyüş yapması, ayak tabanını germe egzersizleri ve topuk çevresini saracak şekilde 15 dakika buz uygulaması ağrının baskılanmasında önerilebilecek uygulamalardır.

Ayrıca bilgisayarlı ayak analizi ile kişiye özel yapılan tabanlık uygulamasyla kişinin topuk kemiğine binen yük azaltılarak bu bölgenin rahatlatılması sağlanır. Bunlardan fayda sağlanamadığı durumlarda ise cerrahiye başvurulabilir. Cerrahide genel olarak;

. Kemik yapının törpülenmesi

. Ayak tabanında ki bağ yapının gevşetilmesi

. Nadir olarak da kas gevşetme uygulanabilmektedir.

Düz tabanlilik( pes planus)

Ayak, vücudun yerle temasta olan tek kısmıdır. Bu özelliği ile itibariyle tüm vücut ağırlığını taşıyan ve yere aktaran kısımdır. Ayrıca yerden gelen şokları absorbe eden bir özelliği de vardır. Bu özelliğini ise ayakta bulunan kaslar, kemikler, bağ yapılar ve bu yapıların özel bir dizilimi ile sağlar. Ayaktaki kemikler ayağın iç-orta kesiminde bir çatı şeklinde ark denilen anatomik oluşumları oluşturacak şekilde dizilirler.

Ayağı oluşturan yapılardaki herhangi bir bozulma, ağırlık taşıma mekanizmasını bozar ve ayakta pes planus (içe basma yada düz tabanlılıkk) dediğimiz problem meydana gelir. Bu bozulmayla birlikte ayak şok absorbsiyonu ve kaldıraç görevini yerine getiremez. Ayrıca ayaktaki bozulma sadece ayağı etkilemekle kalmaz diz, kalça ve hatta boyuna kadar zincirleme bir bozulmaya neden olabilir.

Düz tabanlılık iki şekilde karşımıza çıkar. İlki gevşek tip dediğimiz tiptir. Bu tip daha çok çocukluk döneminde gördüğümüz ve gevşek bağ yapıya bağlı ortaya çıkan tiptir. Bu tipte ark yüklenme ile çöker, yüklenme ortadan kalkınca arkta düzelir. Yaşamın ilk yıllarında çocuklarda içe basma normal kabul edilebilmektedir. Çocuk büyüdükçe ayak tabanındaki bağ yapılar güçlenir ve ark oluşmaya başlar. Bu nedenledir ki bu dönemde çocukların ağrı vs. yakınmaları yoksa herhangi bir tedaviye gereksinim duyulmaz. Gözlemlemek önerilir.

İkinci tip ise sert tiptir. Genç ve yetişkin kişilerde daha sıklıkla görülebilen bozulmadır. Yetişkinlerde %20-25 oranında görülme sıklığı vardır. Ayrıca bazı kas-iskelet sistemi hastalıkları da ayak yapısında bozulmalara yol açarak bu tipte sorunlara neden olabilmektedir. Bu bozulmada yüklenme kalktığında bile ark düzelmez.

Düz tabanlılığın hangi tipte olduğuna karar vermek için bazı testler yapılır. Örneğin kişi parmak ucuna kalktığında ark yükseliyorsa gevşek tip, yükselmiyorsa sert tip olarak sınıflandırılabilir.

Bu iki tipin tedavi şekilleri de birbirinden farklıdır. Gevşek tipte egzersiz yaklaşımları ve kişiye özel yapılan tabanlık vb. uygulamalar sorunun giderilmesinde yeterli olurken, sert tipte farklı şekillerde planlanacak ortopedik ameliyatlar gerekebilmekted